نقش نهادهای مدنی در کنترل بحران های اجتماعی
نقش نهادهای مدنی در کنترل بحران های اجتماعی
مهمترین وجه ممیزه دین اسلام با مسیحیت نفی فردگرایی و اعتبار قائل شدن برای جماعت است. در بررسی مناسک پراهمیتی چون حج که از فروع دین است و نمازجمعه و جماعت می توان به تأثیرگذاری این جمع گرایی در سطوح و لایه های مختلف امت اسلامی پی برد.
برپایی نمازجماعت در محلات، نماز جمعه در شهرها و مناسک پرارج حج ابراهیمی در سطح بین المللی پیوند بین مسلمین را از کوچکترین واحدهای اجتماعی تا بزرگترینش برقرار می کند و البته به نسبت جهت دهی درست ائمه جماعت و جمعه و نیز نقش آفرینی مومنین نمازگزار و حجاج این تأثیرگذاری جهت می یابد و شدت و ضعف پیدا می کند. آیات و روایات فراوانی بر اهمیت این ویژگی آیین متعالی اسلام تأکید کرده است که البته هیچکدام نافی رشد کمالات انسانی در فرد و تعالی و علو روحی او نیست. اما آنچه مهم است طی این مدارج در بستر اجتماع است و تأثیر و تأثرات فرد بر اجتماع و به عکس. چرا یدا... مع الجماعه است چون خردجمعی به خواست و نیاز و درک فرد رجحان دارد و نظام شورایی و اعتبار قائل شدن برای آن در آیین ما و توجه به آن در سیره نبوی و علوی هم از این روست. در نظام های استبدادی اما به همان میزان که از حاکمیت ا... و تأثیرات این دیدگاه نظری بر زندگی اجتماعی فاصله گرفته می شود ترس و هراس از جماعت زیاد می شود. خصوصاً جماعتی که هدف دارند، بنیان مرصوص دارند، رهبری دارند، نظم و انتظام دارند، برنامه دارند و حتی در چارچوب قوانین بشری فعالیت می کنند. همین مسأله بیانگر اهمیتی است که نهادهای مدنی متشکل از گروه های داوطلب که هدفشان رساندن خیر اجتماعی بدون درنظر گرفتن منافع شخصی است، در مدیریت بحران های اجتماعی دارند. بحران هایی که عمدتاً براثر بی تدبیری دولت ها، مسئولین و تصمیم گیران بوجود می آید و با غفلت و سهل انگاری و یا تداوم بی تدبیری ها، و استفاده از مشاوره های غلط، پردامنه می شود و تبعات آن بر همه افراد جامعه بار می شود. درچنین شرایطی نه فقط دولت ها ضعیف و ناکارآمد می شوند بلکه جامعه نیز اگر خوب توسط نهادهای مردمی و خودجوش که فهم درستی از موقعیت خود و شرایط داخلی و بین المللی دارند، به درک درست از این شرایط نرسد، لطمات و صدمات غیرقابل جبران خواهند دید.
شرایط امروز جامعه ما در وضعیت بحرانی که حاصل غلط کاری های مسئولین است و تخلف از قانون اساسی توسط دستگاه هایی که خود باید مجری قانون باشند، اقتضا می کند که نهادهای مدنی در سراسر کشور نقش خود را و مسئولیت اجتماعی خود را فراتر از اهداف سازمانی خود ایفا کنند و علاوه بر روشن نگاه داشتن شعله های امید در قلب و جان شهروندان به ویژه نسل جوان و آسیب دیده در پس حضور پرشور و نشاط و نقش آفرینی شان در یکی از حساس ترین برهه های تاریخ کشورمان برای تحقق دموکراسی و مردم سالاری، باید به دنبال ارائه راهکارهایی برای برون رفت از این انسداد سیاسی باشندکه نتیجه آن ایجاد روزنه هایی برای تلاش و فعالیت هرچه بیشتر گروه های قانونی و بازگشت امنیت و آرامش نسبی به جامعه است.
بدیهی است نقش هریک از این نهادها متناسب با مأموریت های سازمانی و گروه های هدفشان متفاوت خواهد بود و وقوف به این نقش و ایفای وظیفه و انجام مسئولیت های اجتماعی متناسب با شرایط موجب می شود که پایگاه های اجتماعی نهادهای مدنی نیز روزبه روز گسترده تر و جایگاه های آن مستحکم تر شود.
